ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ – ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Εισαγωγή

Ξεκινάει η νέα σχολική χρονιά. Όλα τα παιδιά της σχολικής ηλικίας ετοιμάζονται για να πάνε στο σχολείο.

Οι γονείς τους, εκτός από την εγγραφή που προφανώς έχουν ήδη κάνει, φροντίζουν για τον εφοδιασμό των παιδιών με τον απαραίτητο υλικοτεχνικό εξοπλισμό.

Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές μεριμνούν για την επάρκεια, ετοιμότητα και λειτουργικότητα των χώρων υποδοχής τους.

Εκτός από τα παραπάνω, που με συντομία αναφέρθηκαν, υπάρχουν κάποια ειδικότερα θέματα, που αξίζει να αναπτυχθούν ξεχωριστά:

1^ο θέμα: Η ψυχολογική προετοιμασία των παιδιών

Τα παιδιά, λογικά μετά από σχεδόν τρεις μήνες απουσίας από το σχολείο, χρειάζονται αφ’ ενός μια προεργασία αποδοχής της νέας σχολικής δραστηριότητας τους, αφ΄ ετέρου ένα εύλογο χρόνο προσαρμογής στο νέο περιβάλλον.

Αυτονόητο είναι ότι τα παιδιά, που για πρώτη φορά πηγαίνουν στο σχολείο (Δημοτικό) ή αλλάζουν σχολείο (από Δημοτικό σε Γυμνάσιο), έχουν περισσότερη ανάγκη προετοιμασίας και προσαρμογής.

Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να γίνεται προς το παιδί με θετική διάθεση, να του δημιουργείται αίσθημα ευθύνης και υπευθυνότητας καθώς και αίσθηση προοπτικής και εξέλιξης.

Για τα περισσότερα παιδιά δεν απαιτείται ιδιαίτερη διείσδυση μέσα στην ψυχολογική τους σφαίρα, σε λίγες όμως περιπτώσεις λόγω κάποιων ιδιαιτεροτήτων (πρόσφατη απουσία ή απώλεια ενός γονέα, κάποιο σοβαρό πρόβλημα μέσα στην οικογένεια κλπ) θα πρέπει να γίνει ειδική προσέγγιση, ώστε να προληφθούν πιθανές αποκλίσεις, που θα δυσκολέψουν τη μαθητική απόδοση του παιδιού.

2^ο θέμα: Οργανωτική προετοιμασία παιδιού και οικογένειας

Η έναρξη των μαθημάτων προφανώς απαιτεί αλλαγή του ημερήσιου προγράμματος όλης της οικογένειας. Το καθημερινό πρόγραμμα παιδιών και γονέων, ιδιαίτερα το χρονοδιάγραμμα, θα πρέπει με λεπτομέρεια να σχεδιαστεί (ακόμη και να αναρτηθεί μέσα στο σπίτι), ταχέως να εφαρμοστεί και να τηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Προφανώς οι γονείς αναπόφευκτα θα πρέπει να προσαρμόσουν, ίσως και να στερηθούν, τις δικές τους συνήθειες, όχι απαραίτητα όλες, απλά να δώσουν το σαφές παράδειγμα ότι είναι συμμέτοχοι στην προσπάθεια των παιδιών τους, όχι γιατί κάνουν θυσίες αλλά γιατί συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην πρόοδο τους.

3^ο θέμα: Προετοιμασία και ετοιμότητα των σχολικών χώρων

Οι σχολικοί χώροι θα πρέπει να είναι λειτουργικοί, φιλόξενοι και ασφαλείς.

Λειτουργικοί χώροι σημαίνει ότι πρέπει να είναι πρόσφατα κατασκευασμένοι ή επισκευασμένοι, ευρύχωροι και εξοπλισμένοι με υλικοτεχνική υποδομή σε καλή λειτουργική κατάσταση.

Φιλόξενοι χώροι σημαίνει ότι έχουν ευχάριστο εσωτερικό χώρο με καλό αερισμό και φωτισμό καθώς και με ρυθμιζόμενη θερμοκρασία.

Ασφαλείς χώροι σημαίνει ότι παρέχουν προστασία στα παιδιά από σεισμούς, εύκολη εκκένωση σε περίπτωση κινδύνου (πυρκαγιά, καπνός κλπ) και δεν έχουν σημεία επικίνδυνα για ατυχήματα ή κακώσεις (πχ αιχμηρές γωνίες, εμπόδια κλπ).

4^ο θέμα: Προστασία και προφύλαξη από λοιμώξεις και άλλες νόσους

Η νέα επαφή των παιδιών μεταξύ τους μετά από αρκετό χρόνο μαζί με την αλλαγή του καιρού από καλοκαιρινό σε φθινοπωρινό προδιαθέτει στη μετάδοση και ανάπτυξη των λοιμώξεων της παιδικής ηλικίας.

Συνήθως πρόκειται για το κοινό κρυολόγημα, που δεν απαιτεί καμιά ιδιαίτερη αντιμετώπιση πέραν αυτής που ισχύει για όλες τις ιώσεις.

Η γρίπη, αν και σπανίως επικίνδυνη σε υγιή παιδιά, έχει συνήθως πιο έντονα συμπτώματα και απαιτεί την παρακολούθηση από Παιδίατρο.

Όταν η κατάσταση του παιδιού που νοσεί είναι πιο σοβαρή με υψηλό πυρετό και εικόνα πάσχοντος (αδυναμία ή εύκολη κόπωση, έντονο βήχα, ρίγος κλπ) θα πρέπει να εξετάζεται από Παιδίατρο για το ενδεχόμενο μικροβιακής επιλοίμωξης (ωτίτιδα, αμυγδαλίτιδα, πνευμονία κλπ), που απαιτεί και τη χορήγηση αντιβιοτικών.

Τα προληπτικά μέτρα, που πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα σχολεία,  είναι απλά και σαφή:

• Ατομική υγιεινή με συχνό πλύσιμο των χεριών
• Αποφυγή συγχρωτισμού εφ’ όσον αυτό είναι εφικτό
• Πλήρης εμβολιασμός σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα
• Συχνός καθαρισμός και όχι κλείσιμο ή απολύμανση του σχολείου
• Αποτροπή λήψης μη αποτελεσματικών και πιθανά επικίνδυνων ροφημάτων, που υποτίθεται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό
• Προστασία των παιδιών από το παθητικό κάπνισμα

[Εννοείται ότι τα παιδιά δεν είναι ενεργητικοί καπνιστές]

• Όχι ανεξέλεγκτη και αλόγιστη λήψη αντιβιοτικών

Για τα παιδιά που πάσχουν από χρόνια νοσήματα (πχ άσθμα, διαβήτη, επιληψία, αλλεργίες κλπ) θα πρέπει οι γονείς τους να ενημερώνουν το σχολείο και να υπάρχει μέριμνα για την άμεση παρέμβαση σε περίπτωση ενός δυνητικά επικίνδυνου συμβάντος.

5^ο θέμα: Πρόληψη και αντιμετώπιση των ατυχημάτων και κακώσεων

Πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς όλοι οι χώροι του σχολείου (εσωτερικοί και εξωτερικοί) ελέγχονται για πιθανά σημεία επικίνδυνα για τραυματισμούς και κακώσεις, όπως αιχμηρές γωνίες, εμπόδια, σίδερα που προεξέχουν κλπ. Όλα τα επικίνδυνα σημεία επιδιορθώνονται πριν από την έλευση των μαθητών.

Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και ιδιαίτερα στο διάλειμμα και στις αθλητικές δραστηριότητες παρακολουθείται από τους επόπτες η συμπεριφορά των παιδιών και γίνεται άμεση παρέμβαση εκεί που διαφαίνεται πιθανός κίνδυνος ατυχήματος.

Σε περίπτωση που παρ’ όλα αυτά συμβεί ένα ατύχημα, το προσωπικό του σχολείου θα πρέπει να γνωρίζει ΠΡΩΤΕΣ ΠΟΗΘΕΙΕΣ και να υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης, στο οποίο να συμμετέχουν όλοι οι διδάσκοντες.

6^ο θέμα: Αποφυγή επικίνδυνων και παραβατικών συμπεριφορών

Η γνωστή σε όλους κατάσταση με την ονομασία bulling κρύβει μια σειρά από πράξεις εκφοβισμού, παρενόχλησης, εκβιασμού και βίας, που μπορεί να έχουν ολέθρια αποτελέσματα.

Όλα τα παιδιά σε ειδικές συνεδρίες θα πρέπει ανοιχτά και ξεκάθαρα να γνωρίζουν τις συνέπειες από μια τέτοια πράξη, που συνήθως αρχίζει σαν «πλάκα» αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε δράμα, με συνέπειες ακόμη και το θάνατο.

Επί πλέον όλοι οι διδάσκοντες θα πρέπει να γνωρίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τόσο όσων «παρενοχλούν» όσο και αυτών που «παρενοχλούνται», ώστε σε συνεργασία με τους γονείς έγκαιρα να προλαμβάνουν τα χειρότερα…

7^ο θέμα: Μαθήματα αγωγής υγείας παιδιών

Ο ρόλος και η αποστολή του σχολείου δε θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στη μετάδοση και εμπέδωση της γνώσης, όσο κι αν αυτή αποτελεί τον κύριο και σημαντικότερο προορισμό του.

Το σχολείο αποτελεί τη «χρυσή» ευκαιρία να χτιστούν στα παιδιά τα θεμέλια μιας σύγχρονης και υγιούς ζωής, που θα τα βοηθήσει να ζήσουν πολύ και καλά!

Τα μαθήματα αυτά περιλαμβάνουν τα βασικότερα θέματα υγείας, που καθορίζονται και από το περιβάλλον που ζουν αλλά κυρίως από τη συμπεριφορά των παιδιών, τόσο κατά την παιδική ηλικία όσο και κατά την ενήλικο ζωή.

Επιγραμματικά και με λίγα επεξηγηματικά λόγια τα θέματα αυτά είναι:

1. ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Αποτελεί το σοβαρότερο και αποκλειστικό αίτιο βλάβης από όλα τα οργανικά συστήματα του ανθρώπου με συνέπειες τη χρόνια νόσο, την καρκινογένεση και τον πρώιμο θάνατο.

Με σύνθημα κανένα παιδί καπνιστής θα πρέπει να στοχεύσουμε σε μελλοντικές γενεές μη καπνιστών.

2. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

Στα ατυχήματα οφείλονται πάνω από τους μισούς θανάτους παιδιών στη χώρα μας.

Όπου υπάρχει παιδί, ελλοχεύει και ο κίνδυνος του ατυχήματος.

Η πρωτογενής πρόληψη συνίσταται στην αποφυγή του ατυχήματος, η δευτερογενής στην ελαχιστοποίηση των κακώσεων και η τριτογενής στην ορθή αντιμετώπιση των συνεπειών.

3. ΑΛΚΟΟΛ

Το αλκοόλ είναι τοξικό προϊόν για τον παιδικό οργανισμό, ιδιαίτερα για τον εγκέφαλο, γι΄ αυτό και απαγορεύεται στην παιδική ηλικία.

Η λήψη αλκοόλ κατά την ενήλικο ζωή αποτελεί κοινωνική συνήθεια, η υπέρβαση των ορών μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο οργανικές όσο και λειτουργικές, με πολλαπλές συνέπειες.     

Παιδιά και ενήλικες θα πρέπει να γνωρίζουν τις συνέπειες αυτές (άμεσες και απώτερες) από την υπερβολική λήψη αλκοόλ.

4. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί τη μάστιγα του αιώνα μας και απειλεί τις επερχόμενες γενεές.

Το υπέρβαρο παιδί θα εξελιχθεί στον παχύσαρκο ενήλικα με εγκατάσταση ήδη από την παιδική ηλικία αλλοιώσεων που με τη πάροδο του χρόνου καθίστανται μη αναστρέψιμες και είναι γνωστές ως ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ.

Η ποσότητα και η σύσταση των τροφών σε συνδυασμό με την απουσία κίνησης και άσκησης ενοχοποιούνται για την παιδική παχυσαρκία, που συνήθως αποτελεί «οικογενειακό πρόβλημα».

Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία γνώσης και παραδείγματος, που αρχίζει από τη βρεφική ηλικία.  

5. ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Αν και η χρήση ναρκωτικών δεν είναι τόσο διαδεδομένη στη χώρα μας και αφορά σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, οι συνέπειες από τη λήψη ψυχοτρόπων ουσιών θα πρέπει να είναι σε γνώση των παιδιών πριν βγουν στην κοινωνία και εκτεθούν σε επικίνδυνους πειρασμούς. 

Η νομιμοποίηση της διακίνησης των «ελαφρών» ουσιών δε δικαιολογεί τη χρήση τους, γιατί η τοξική τους δράση στον οργανισμό είναι δεδομένη και μη αναστρέψιμη.

6. ΕΜΒΟΛΙΑ

Οι επιπτώσεις από το μη εμβολιασμό των παιδιών που προκάλεσε η ανακοίνωση επιπλοκών (που αποδείχθηκαν απόλυτα ψευδείς) είναι πλέον δυστυχώς υπαρκτές με νέα εμφάνιση νοσημάτων που έτειναν προς την εξαφάνιση (πχ ιλαρά) και θανάτους παιδιών από νοσήματα που σαφώς προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό (πχ κοκκύτης).

Όλοι, παιδιά και ενήλικες, θα έχουμε μόνο όφελος αν ακολουθήσουμε το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Το κράτος οφείλει να το παρέχει δωρεάν σε όλους τους πολίτες της χώρας.   

7. ΑΣΦΑΛΕΣ ΣΕΞ

Ο έρωτας και το σεξ αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της βιολογικής και ψυχοκοινωνικής ωρίμανσης των παιδιών. Η αποφυγή δυσάρεστων εμπειριών, όπως είναι οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες και η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, βοηθούν στο σωστό πέρασμα από την παιδική και εφηβική ηλικία στην ενήλικο ζωή.

Η χωρίς προκαταλήψεις και ενοχές ενημέρωση μαζί με τη σωστή υγειονομική προστασία (εμβολιασμοί και χρήση προφυλακτικών) θωρακίζει όλους και κάνει το σεξ απόλαυση και όχι απειλή.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν γραμμές επικοινωνίας με τη νέα γενιά, που με ταχύτητα και πάθος μπαίνει στην καινούργια ζωή.

Καθήκον μας είναι να την ενημερώσουμε, να την προστατέψουμε και να την οδηγήσουμε στο σωστό δρόμο.

Αναστάσιος Δ. Χατζής

Παιδίατρος – Εντατικολόγος

Διευθυντής ΜΕΘ παιδιών

Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών